Menu Zoeken

Nagetekende foto’s

Een duidelijk voorbeeld van een illegale nabootsing betreft een rechtszaak uit 1985 over een nagetekend fotoportret op de omslag van een tijdschrift [noot 32]. Uitgeverij BZZTôh had daarop het getekende portret van de dichter Jan Hanlo laten afbeelden. Het was een bewerking van een fotografisch portret waarvan de fotograaf Philip Mechanicus de maker was. BZZTôh, die voor dit gebruik geen toestemming had gevraagd, verweerde zich met het argument dat de tekening op de omslag weliswaar was gebaseerd op de desbetreffende foto, maar dat door de tekenaar een geheel nieuwe creatie was gemaakt. Zijn tekenstijl zou een sterk persoonlijk, individueel en kunstzinnig karakter hebben. Na vergelijking van de oorspronkelijke foto en de afbeelding op de omslag van het tijdschrift oordeelde de rechtbank dat de foto accuraat was nagetekend zonder dat de tekenstijl van de tekenaar hierin noemenswaardige verandering had gebracht die als nieuw en oorspronkelijk kon worden aangemerkt.

In 1990 werd ook de HEMA veroordeeld wegens het publiceren en verkopen van een nagetekende foto. De fotografe Mirja de Vries had een serie foto's gemaakt die door de Amsterdamse uitgeverij Art Unlimited in de vorm van onder meer ansichtkaarten en verjaardagskalenders waren uitgegeven. Op een van deze ansichtkaarten stond een foto met de titel 'Let's dance teds'. De HEMA had een serie producten op de markt gebracht waaronder een cadeaukaart met daarop een gelijksoortige, getekende afbeelding met beertjes. De overeenkomst zat hem met name in de groepering, de identieke houdingen en gelaatsuitdrukkingen, de kleding en het decor. De HEMA vond dat haar beertjeskaart een nieuw en oorspronkelijk werk was. De rechter oordeelde echter dat sprake was van een vrijwel getrouwe nabootsing. Slechts op een aantal ondergeschikte punten waren verschillen waarneembaar. Het enkele feit dat de HEMA een tekening gebruikt had in plaats van een foto, bleek niet voldoende voor het ontstaan van een nieuw oorspronkelijk werk.

Op grond van deze uitspraken kunnen we de volgende conclusies trekken. Het auteursrecht beschermt fotografen vrijwel altijd tegen het letterlijk overnemen van foto's. Dit geldt tevens voor het (exact) natekenen van beschermde foto's. De rechter zal echter minder snel illegale nabootsing aannemen wanneer de foto's weliswaar gelijkend maar niet identiek zijn.