Menu Zoeken

Nieuwsfoto’s

Nieuwsfoto’s zijn bijna altijd auteursrechtelijk beschermd omdat ze voldoende oorspronkelijk zijn. Een nieuwsfotograaf maakt in de regel een reeks persoonlijke keuzes die de foto zijn eigen karakter geven. Factoren als ‘nieuwswaarde’ of ‘vasthoudendheid’ mogen echter niet verward worden met oorspronkelijkheid. Sommige juristen vragen zich bijvoorbeeld af waarin het eigen karakter ligt van foto’s die twintig of vijftig elkaar verdringende fotografen nemen van de kus van de Paus op vliegveld Welschap. Hetzelfde geldt voor de haastig genomen foto in 1965 van prinses Beatrix en de man die later Claus von Amsberg bleek te heten. Was dit ‘ − afgezien van de privacy-inbreuk − een kwestie van creativiteit, of alleen maar van speurzin en vasthoudendheid?’

Anderen menen weer dat het auteursrecht op nieuwsfoto’s de informatievrijheid te veel beperkt. Zij stellen zich op het standpunt dat het publiek recht heeft op al het nieuws, ongeacht of dat zich in woord of beeld aandient. Daarom zouden de media het recht moeten hebben om daarvan zonder belemmeringen gebruik te maken. Hun kritiek hangt samen met het idee dat de nieuwsfoto niet per se een kwestie van oorspronkelijkheid is − in tegenstelling tot bijvoorbeeld kunstfoto’s pretenderen nieuwsfoto’s namelijk een correcte weergave van de afgebeelde werkelijkheid te zijn − als wel een kwestie van ‘being in the right place at the right time’. De oorspronkelijkheid van nieuwsfoto’s zou dan niet zozeer schuilen in creativiteit, maar veeleer in het feit dat de desbetreffende fotograaf als enige op de nieuwsplek was.

Gelet op het grote belang van vrije nieuwsgaring valt er wel wat te zeggen voor deze argumenten. Maar dit doet niets af aan het feit dat nieuwsfoto’s als categorie geheel en al auteursrechtelijke bescherming genieten. Een voorbeeld hiervan is een conflict tussen de fotograaf Guus de Jong en de VARA, waarover de rechter in 1991 een oordeel uitsprak. De omroep had in het televisieprogramma ‘Per seconde wijzer’ enkele keren een foto van De Jong getoond met daarop de voetballer Eusebio. De Jong had de VARA hiervoor nooit toestemming gegeven en stapte naar de rechter. De omroep achtte de foto niet auteursrechtelijk beschermd. De verdienste van De Jong als persfotograaf zou er slechts uit hebben bestaan op het juiste moment op de knop te drukken om een op dat moment interessante gebeurtenis vast te leggen. Volgens de VARA was dit onvoldoende voor auteursrechtelijke bescherming. De rechter oordeelde echter tegenovergesteld. Ook een persfotograaf kiest zijn object, en hoewel hij de werkelijkheid zelf niet direct kan beïnvloeden door een aan de opname voorafgaande compositie, drukt hij evengoed zijn persoonlijke visie uit door een gekozen waarnemingspositie en een onderscheidend gebruik van de camera. Mede op grond van deze uitspraak kunnen we met zekerheid stellen dat nieuwsfoto’s auteursrechtelijk beschermd zijn.

In een eerdere zaak uit 1985 had het dagblad De Telegraaf gesteld dat het zonder toestemming een foto van Koen Wessing mocht gebruiken aangezien op de achterkant de woorden ‘Press Photograph’ waren gestempeld. De Telegraaf meende dat zo’n tekst betekende dat de foto door anderen vrij gebruikt kon worden. De rechter veegde deze stelling van tafel. Persfoto of niet, voor het gebruik is altijd toestemming van de fotograaf vereist. Het standpunt dat een aparte categorie persfoto’s zou bestaan waarvan door de pers vrijelijk gebruik kan worden gemaakt, vindt dus geen steun in het recht. Mr. D.W.F. Verkade en mr. J.F. Spoor, Auteursrecht, Deventer: Kluwer, 1985, blz. 74.