Deze tekst is geschreven door beroepsfotograaf Wilmar Dik. Bekijk zijn werk op Reclamebeeld.nl

Binnen de opdrachtfotografie bestaan er zeer diverse manieren van afrekenen. De ene fotograaf rekent altijd een all-in prijs per klus. Een andere fotograaf factureert alleen zijn tijd op locatie waarbij dat tarief inclusief beeldbewerking is. Onlangs sprak ik een fotograaf die, naast de tijd op locatie, een vast bedrag per geleverde foto afrekent.

Hoe langer ik hierover na denk hoe meer ik ga geloven in een vaste aanpak voor tarieven van fotografen. Natuurlijk is elke fotograaf ondernemer en moet dus zelf bepalen hoe die de fotografie dienst afrekent. Maar zou het richting opdrachtgevers niet beter zijn als we allemaal onze diensten op eenzelfde manier afrekenen? Dan zijn diensten makkelijk te vergelijken. Daarmee bedoel ik niet dat we allemaal dezelfde tarieven moeten handhaven. Maar wel dat we kunnen nadenken over de manier waarop we een offerte en factuur maken.

Ik neem je in dit artikel graag mee in de diverse manieren van het berekenen van fotografie diensten en ga daarbij in op de voor- en nadelen per manier van factureren.

Opdrachtfotografie en beeldrechten
Vooropgesteld is dat het hier gaat om opdrachtfotografie. Dus de bedragen die je krijgt voor de tijd die je in een fotografieklus stopt. Naast deze bedragen kun je ook extra geld vragen voor het gebruik van foto’s. Wat voor gebruiksrechten je bij de foto’s geeft is geheel aan jou als ondernemer. Het maakt wat betreft gebruik nogal uit of je opdrachtgever de foto’s onbeperkt de hele wereld in mag gooien (en/of verkopen), of dat ze je foto’s alleen zelf mogen gebruiken eventueel aangevuld met een bepaalde gebruiksduur. Regel dit goed voorafgaand aan het maken van de foto’s.
Dit artikel gaat niet over gebruiksrechten maar over de tarieven voor je uren die je aan een klus besteed.

Waarom inzichtelijk voor opdrachtgevers?
Fotografie is superleuk, maar dat wil niet zeggen dat je daar dan niet aan mag verdienen. Tarieven moet je wel kunnen uitleggen. Kun je dat niet duidelijk dan zou het kunnen dat de opdrachtgever je dienst als duur beschouwd. Als je zomaar 800 euro vraagt voor 5 foto’s dan kunnen opdrachtgevers denken dat dat bedrag behoorlijk fors is voor een paar foto’s. Maar als die opdrachtgever weet dat jij voor die 5 foto’s 10 uur hebt gewerkt dan snappen ze wel dat je daar 800 euro voor vraagt. Hoe duidelijker en inzichtelijker iets is, hoe meer begrip je daarvoor krijgt.

Bewust of onbewust concurrentie op prijs?
Het lijkt mij een goed idee dat fotografen op eenzelfde manier de bedragen in een offerte en factuur opstellen. Maar daarmee bedoel ik niet dat je dan je tarieven naar beneden moet bijstellen. Concurreren op prijs is een slecht idee, maar het wordt door fotografen toch veel gedaan. Bereken een goed tarief en houd je daaraan. Op die manier kunnen we allemaal normaal geld verdienen. Ik zeg niet dat concurrentie slecht is. Wil je graag concurreren? Prima! Maar concurreren niet met je tarief. Met je dienst, je website, je service enzovoort.

Als jij je tarieven niet goed (of überhaupt niet) hebt doorberekend en je vindt het prima om voor nog geen 40 euro per uur te werken dan ben je onbewust aan het concurreren op prijs. Je zou kunnen denken dat je wel werkt voor 70 euro per uur. Want je biedt misschien wel een dagtarief op je site aan voor 600 euro. Maar als je de dag na de shoot ook nog de beelden moet verwerken dan zou het maar zo kunnen dat je 2 dagen aan het werk bent (16 uur) voor die 600 euro. Dat komt neer op nog geen 38 euro per uur. Als je con-collega de tarieven wel goed berekend en zich daaraan wil houden en daarom voor minimaal 80 euro per uur wil werken dan zal die dus 1280,- vragen voor datzelfde aantal uren.

Fotografen rekenen hun diensten op diverse manieren af.

Dit zijn manieren die ik voorbij heb zien komen:

1 - Een all-in prijs per klus
Voordeel: Bijzonder makkelijk te offreren en factureren. Iedereen weet waar die aan toe is.

Nadeel: Je gewerkte uren zijn niet inzichtelijk voor de opdrachtgever. Bovendien weet een opdrachtgever lang niet altijd wat ze willen en wat ze vragen. Als alles volgens plan verloopt krijg je normaal betaald, maar zodra er ergens iets misgaat zoals het uitlopen van een planning loop jij (en alleen jij) financieel risico. Ook kan het zijn dat er tijdens de fotografie nog wensen bij komen. Als je dan niet aangeeft dat er wat kosten bijkomen is de kans aanwezig dat je niet voor die extra tijd een vergoeding krijgt. Natuurlijk moet je bij het noemen van een all-in prijs niet te laag gaan zitten. Je mag best een beetje marge inbouwen.

Richt jij je voornamelijk op particulieren? Dan is de kans aanwezig dat je met pakketprijzen werkt. Zorg ervoor dat je die goed hebt doorgerekend en dat je altijd op een gezond uurtarief uitkomt.

2 - Alleen je fotografietijd berekenen
Voordeel: De opdrachtgever weet vaak hoeveel tijd je op locatie bezig bent geweest voor het maken van foto’s. De factuur zal dus redelijk voorspelbaar zijn.

Nadeel: Wat voor tarief moet je vragen? Als je alleen je tijd op locatie berekend dan is je uiteindelijke uurtarief voor alle gewerkte uren nogal divers. Want je tarief is inclusief de tijd die je nodig hebt om alle beelden te verwerken en ook inclusief reistijd. Stel dat je 140 euro per uur vraagt en je bent op locatie 1 uur bezig, dan factureer je dus 140 euro. Maar als je daarnaast ook nog een uur reistijd hebt en je bent nog 2 uur bezig om alle beelden te verwerken en aan te leveren dan ben je uiteindelijk dus 4 uur bezig voor 140 euro. Dan verdien je dus €35,- euro per uur. Dat lijkt mij geen goed idee. Je zou dan je uurtarief kunnen verhogen. Maar het is lastig te verkopen dat je 200 of 300 euro per uur kost. Bovendien wil je graag altijd voor eenzelfde uurtarief werken. En niet per klus bepalen of je die keer voor 120 of 170 euro per uur foto’s maakt.

3 - Fotografietijd + een kilometervergoeding
Voordeel: Je opdrachtgever betaalt je reiskosten en weet meestal hoe lang je aanwezig bent op een locatie.

Nadeel: De tijd dat je op reis bent voor de klus krijg je niet betaald. Je opdrachtgever betaalt je reiskosten, maar niet je reistijd. Naar mijn idee moet iedereen elke klus kunnen aannemen en mag dat financieel niet uitmaken waar die klus is. Dus als ik vanuit Den Haag een klus in Utrecht ga doen of in Groningen moet voor mij financieel gezien allemaal okay zijn. Natuurlijk zijn er ook een hoop andere factoren waarom men vaak liever een lokale fotograaf inhuurt. Maar als fotograaf zou het financieel gezien niet moeten uitmaken waar de klus is.

Als je het met mij eens bent dan ontkom je er niet aan om een bedrag per reisuur te vragen en niet alleen een kilometervergoeding. Als jij bijvoorbeeld 75 euro per uur vraagt voor je reisuren dan zijn je reiskosten gedekt en verdien je ook nog een beetje als je voor een opdrachtgever onderweg bent. Op de website van de ANWB kun je de heel simpel de daadwerkelijke autokosten per kilometer berekenen. Veel auto’s zitten wat betreft de echte kosten tussen de 0,40 en 0,50 cent per kilometer. Als je een uur in de auto zit en dan 75 km maakt dan kost dat dus tussen de € 30 en €37,50. Vraag je 75 euro per uur voor reistijd dan verdien je dus ook nog wat terwijl je voor je opdrachtgever aan het werk bent.

4 - Een dagtarief vragen
Voordeel: een offerte en factuur is snel gemaakt. Je hoeft die dag niet je uren bij te houden want je factureert een dagtarief als je een dag aan het werk bent. Voor sommige grotere klussen werkt dat prima.

Nadeel: Aangezien fotografie vaak gaat om wat kleinere klussen is het voor veel opdrachten niet reëel om een dagtarief te vragen. Bovendien, wat is een dag? Is dat 8 uur? En is dat inclusief of exclusief reistijd en/of nabewerking? Als je 1 dag aan het fotograferen bent en die foto’s op een andere dag verwerkt bereken je dan 1 of 2 dagen? Dat kan allemaal verschillen per fotograaf. En dat is niet duidelijk.

5 - Een bedrag per geleverde foto
Voordeel: Simpele prijsafspraak en makkelijk te factureren

Nadeel: Het is voor jezelf lastig om terug te rekenen hoeveel tijd je in een klus stopt. De connectie met de tijd die het je kost is door deze manier van berekenen volledig weg. Een opdrachtgever ziet ook wel in dat het maken van een foto uiteindelijk best veel tijd kost. Maar ze hebben geen idee hoeveel exact. In de meeste gevallen zullen ze dat ook liever niet willen weten.

Je kan best uitrekenen dat je 80 euro per uur wil verdienen, maar zorg dan ook dat als je ergens 2 uur mee bezig bent dat je die foto dan voor 160 euro verkoopt.

Als je alleen een vaste prijs voor een foto berekent dan is het niet inzichtelijk voor je opdrachtgever hoeveel tijd het jou als maker heeft gekost. Als jij weet dat een serie foto’s je 8 uur heeft gekost om die te maken dan wil je daar uiteindelijk wel bijvoorbeeld 700 euro mee verdienen. Maar als je klant maar 1 foto’s wil dan is het maar de vraag of ze daarvoor 700 euro willen betalen.

Veel uitgevers, waaronder Mediahuis (oa. De Telegraaf, Metro) en de DPG Groep (oa. AD, Volkskrant, Het Parool, nu.nl), vergoeden een veel te laag bedrag per foto. Dat is alleen gunstig voor de uitgevers. Als je bekijkt wat je uiteindelijk per uur mag berekenen dan word je daar als fotograaf niet vrolijk van. Een opdracht bestaat altijd uit reistijd, fotografietijd en tijd die het kost om de foto’s uit te zoeken, te bewerken en aan te leveren. Ga maar na hoeveel uren je kan werken als je 65 euro voor een foto krijgt.

6 - Fotografietijd + een bedrag per aangeleverde foto
Voordeel: Je verdient ook een beetje als je de nabewerking doet.

Nadeel: Voor je verdiensten tijdens je nabewerking ben je afhankelijk voor het aantal foto’s dat je gaat leveren. Dat is niet handig want je wil gewoon een vast bedrag per uur verdienen. Door op deze manier te factureren ben je financieel afhankelijk van de hoeveelheid foto’s die je gaat aanleveren.

7 - Reistijd + fotografietijd + nabewerking
Voordeel: Heel duidelijk voor de opdrachtgever en jezelf. Op deze manier weet iedereen hoeveel uren je in een klus hebt gestopt want je factureert alle tijd. Ook loop je als fotograaf weinig risico. Want mocht een klus om wat voor manier langer duren dan de bedoeling is dan kun je altijd je daadwerkelijke uren berekenen. In een offerte kun je een schatting maken op basis van de reistijd, tijd op locatie en de nabewerking die je denkt nodig te hebben. Voor de duidelijkheid kun je in die offerte ook vermelden dat je een factuur stuurt op basis van je daadwerkelijk gemaakte uren. En niet de schatting die je in de offerte geeft.

Nadeel: Je moet je uren bijhouden want alle uren factureer je.

Wat is nou de beste manier van facturatie?

Naar mijn idee is de laatste (optie 7) de beste, meest transparante en eerlijke manier van factureren. Dus het berekenen van reistijd, fotografietijd en de tijd die het kost om de beelden te verwerken en aan te leveren. Als elke fotograaf alle tijd die in een klus gaat zitten berekend dan is dat ook richting opdrachtgevers het meest duidelijk. Als je begrip krijgt van opdrachtgevers door dat die inzien hoeveel tijd iets kost kun je ook makkelijker je daadwerkelijke tijd berekenen. Dan is het voor opdrachtgever helemaal duidelijk wat iets kost. En als fotograaf krijg je een vergoeding voor alle gewerkte uren, zelfs als je een half uurtje langer bezig bent.

Ik denk dat het voor de fotografie markt als geheel goed zou zijn als alle fotografen al hun tijd die ze in een klus stoppen gaan afrekenen op basis van daadwerkelijk gewerkte uren. Een uniforme facturering is inzichtelijker en daardoor beter voor de markt. Het is voor opdrachtgevers makkelijk om te vergelijken en fotografen krijgen betaald voor alle tijd die een opdracht kost.

Wilmar Dik