Geboren in 1968, sinds 2004 (mede)eigenaar van Studio 5982. Foto: Zelfportret
'De goede fotograaf onderscheidt zich, omdat hij kan namaken wat hij in z'n portfolio heeft.'
Direct na de HAVO wil Walter Sans al naar de filmacademie, maar men vindt hem te jong. Hij gaat naar het Atheneum en vervult zijn dienstplicht. Als hij daarna alsnog wordt toegelaten voor de filmacademie, kiest hij toch voor een HEAO studie communicatie. Hij wordt persvoorlichter bij de overheid. Tien jaar lang.
Kriebels
'Maar film en fotografie bleven jeuken en dus heb ik op een gegeven moment de Fotoacademie in Amsterdam gedaan. Dat was in 1995. Ik zat in de tweede lichting voor de zaterdagopleiding. Dus door de week zat ik overdag persberichten te schrijven en 's avonds in mij doka was ik de opdrachten aan het maken. Ik heb het vier jaar volgehouden op de Fotoacademie.
En toen kwam ik fotograaf Iris Planting tegen. Iris werkte in Hoofddorp, in de fotostudio van de VNU. Met twee collega's runden ze de fotostudio. Toen in 2001 VNU werd verkocht aan Sanoma merkte Iris al snel dat het afgelopen was met de studio. Ze deden eigenlijk alleen maar productfotografie en Sanoma investeerde ook niet meer in apparatuur. Iris is toen met toestemming van Sanoma ook voor zichzelf begonnen. We zijn toen verhuisd naar Culemborg naar een pand dat we hebben gekocht; een voormalige middenstandswoning waar we boven woonden en we beneden een studio hadden.
'In de zomer van 2004 kwam toen het bericht dat Sanoma de eigen studio wilde opdoeken. Ik vond dat doodzonde, want het is wel heel slim om daar een studio in huis te hebben en Sanoma had puur naar de cijfers gekeken, maar niet naar de kansen en mogelijkheden. We zijn toen naar de directie gegaan en hebben gezegd: wij willen die studio wel overnemen. Eerst werden we uitgelachen, maar we hebben een plan gemaakt en op een gegeven moment zeiden ze: oké, jullie mogen deze ruimte huren.
'We kregen geen werk mee, geen garanties, niets. Alleen een huurcontract. Er zitten daar op dat bedrijventerrein alleen maar Europese hoofdkantoren, het is verschrikkelijk dure grond en we hebben daar een verschrikkelijk hoge huur betaald, maar ik dacht: het moet gewoon kunnen. En dat bleek ook. We hebben toen een bv opgericht en twee fotografen van de studio overgenomen.
Op de ochtend dat Theo van Gogh werd vermoord – november 2004 – hoorden we dat het definitief akkoord was. Op diezelfde dag heb ik toen mijn baan opgezegd. We moesten heel snel een naam hebben voor de bv. 5982 is het interne doorkiesnummer van de studio, dus dat is de naam van de bv geworden: Studio 5982.
'We hebben veel geïnvesteerd in de allernieuwste camera's en daardoor veranderden ook de opdrachten. We kregen andere klanten, we kwamen in beeld bij andere bladen buiten Sanoma – omdat een art director of stylist waarmee we hadden gewerkt daarheen ging – en dan gaat het draaien.
Omdat je in de bladen staat zien bedrijven je weer en dan je krijgt ook commerciële klanten op basis van je redactionele werk.
Er waren dagen dat we helemaal niet meer voor Sanoma bezig waren. Dat ging wringen. We moesten er ruimte bij hebben en uiteindelijk zijn we hier terecht gekomen in het World Fashion Centre, omdat een aantal stylistes hier hun spullen vandaan halen en ook omdat we toch al een paar klanten hadden in dit gebouw.
We werden hier met open armen ontvangen, want in de 40 jaar dat het nu bestaat, had nog niemand over een fotostudio nagedacht. We zitten hier nu al weer 4,5 jaar. Vorig jaar heeft Sanoma al aangegeven dat ze een gedeelte van onze studioruimte in Hoofddorp nodig hebben voor andere dingen. Wij konden hier de ruimte van onze buren erbij huren, dus dat kwam heel mooi uit. Naast de studio in Hoofddorp, wordt dit nu onze hoofdvestiging.'
Passie
'De eerste maanden heb ik soms ook nog achter de camera gestaan in Hoofddorp, maar die productfotografie dat is niets voor mij, ik kan dat niet. Waar ik heel slecht tegen kan is mensen die op mijn vingers kijken. Dus op het moment dat je mij hier achter een tafel zet met een stylist ernaast, dan wordt ik heel zenuwachtig. Mij moet je op pad sturen en ik heb dan ook hele leuke klussen gedaan: de krenten uit de pap. Met L'Oréal naar Parijs bijvoorbeeld, voor het blad Eigen Huis Marcel Wanders geportretteerd, voor Brand bier naar Limburg, en een klus voor Pink Ribbon.
'Dit gebouw zit vol met mensen die helemaal niets met kleding hebben, maar allemaal handelaar en ondernemer zijn. Zo ben ik niet. Ik ben geen dozenschuiver, in- en export. Voor mij is het de liefde die ik voor fotografie hebt. En natuurlijk moet je personeelszaken doen, de belastingen, maar daar heb je mensen voor.
'Wat ik vanuit de communicatie natuurlijk heb geleerd is het doelgroep denken. Ik vind het heel eg leuk als ik een opdrachtgever kan adviseren hoe hij het beste zijn doelgroep kan bereiken, met wat soort fotografie en dat soort dingen. Een advies in visuele communicatie. Dat is leuk, je gaat dan met hen in gesprek over wat er leeft in zijn doelgroep en als dat Cosmo lezers zijn, dan fotografeer je dat op een bepaalde manier. Wij weten precies hoe redacties die vertaalslag maken.'
Zekerheid
'Er zijn veel grote studio's waar je als klant alleen maar met de account manager te maken krijgt. Mijn klanten weten precies met welke fotograaf ze gaan werken, men kan kiezen met wie men wil werken. De klant vind dat heel fijn. Daarom wil ik de fotografen aan ons binden. Mensen die in vaste dienst zijn – los van het feit dat je ze gewoon een zekerheid geeft zodat ze ook een huis kunnen kopen – is gewoon onze basis. Dit is ons bedrijf, van Iris en mij samen met de fotografen en beeldbewerkers, traffic en account. Dit zijn onze mensen, hier doen we het mee. Wij tegen de rest, dat is het eigenlijk, zo zijn we ook begonnen. Een echt team.
'De acht fotografen komen uit verschillend richtingen en van verschillende opleidingen. Ze vullen elkaar aan en stimuleren elkaar ook. Met freelancers krijg ik onderlinge strijd en kift.
We werken voor ontzettend veel bladen. Als ik een freelance fotograaf zou hebben en die werkt bij mij voor een blad, dan zou hij in zijn eigen tijd ook voor dat blad kunnen gaan werken. Dan kan er een situatie ontstaan dat zo'n blad zegt: als ik je via de studio boek dan ben je goedkoper of andersom. En dat wil je niet. Dus juist om dat zuiver te houden hebben wij gekozen voor mensen in vaste dienst.
Als er dagen zijn dat het rustig is, dan werken we aan onze eigen projecten, vrij werk. We zijn gewoon een team, zo werken we altijd. En daar horen de beeldbewerkers ook bij, die doen weer dingen die fotografen niet kunnen. Photoshop is een aparte techniek, fotografen hebben daar wel een basis in, maar als het echt ingewikkeld wordt dan hebben we daar de echte specialisten voor. Je maakt het met z'n allen.'
Concurrentie, prijzen
'Allereerst kijken we puur naar hoe lang je bezig bent om het beeld te maken en waar het voor wordt gemaakt. Aan een beeld werken voor een magazine dat na een week al weer in de kattenbak ligt, of iets wat zeven jaar aan de gevel van Karwei hangt, daar hangen verschillende prijzen aan. Maar het blijft lastig. Ik heb net een offerte gestuurd aan een reclamebureau en ik weet zeker dat ze het ook bij twee anderen hebben aangevraagd.
Je wordt vaak gekozen op basis van de ervaring die ze al met je hebben, de zekerheid. Het is vaak lastig om er tussen te komen als een klant met een vast team werkt. Dan kun je wel goedkoper zijn en misschien ook wel betere kwaliteit leveren, maar een vast team wat ingewerkt is, wat al een paar jaar samenwerkt, dat wordt niet zo maar verbroken. We hebben wel eens bij een magazine acquisitie gedaan en ons portfolio laten zien, betere foto's, maar daar zitten dan toch andere belangen. Het heeft echt niet alleen maar met prijs te maken.
'Ik heb mijn huur, mijn personeelskosten, gas-water-licht, de koffiemachine, ik weet wat ik uitgeef en ik weet ook hoeveel uren er in een maand zitten dus ik zou het op die manier terug kunnen rekenen naar een uurprijs. Ik kan per foto rekenen, ik kan per project werken, op basis van uren of dagen werken, op basis van een afnamegarantie. Er zijn zoveel verschillende modellen mogelijk. Ik heb een klant waar we een prijs per beeld hebben, maar ook een die ieder kwartaal dezelfde factuur krijgt of die nu wel of niet geweest is. De klant bepaalt de manier waarop dat gaat. Maar er komt vrijwel altijd een moment dat je denkt: moet ik het hier nu wel of niet voor doen? En dat is vaak een moeilijke afweging. Allemaal risico's.'
'Ik heb laatst een commerciële klant gehad en die hebben we uitgelachen en weggestuurd. Die had verschillende stylistes aangeschreven voor een campagne. Er moesten vijftien beelden geschoten worden op locatie, dragend campagnebeeld. Via verschillende stylistes kwam die klus bij ons, die wilden het allemaal met ons doen. Maar waar werd je nu op geselecteerd? Niet op je portfolio, maar op het modelvoorstel dat je deed. Ze hadden een briefing gegeven en daar moest je een model bij zoeken. Want volgens hen begreep je dan wat zij als beeld wilden hebben. Dan ben je echt verkeerd bezig.
Stylisten
'Ik heb een vriend en die is binnenhuisarchitect en die wordt ook links en rechts ingehaald door stylistes. Vroeger was een stylist iemand die de set aankleedde, die heb je nog steeds, maar dat zit in de punt van de piramide. Stylistes zijn veel goedkoper dan een art director of een architect.
Wat er ook is veranderd is, is dat die stylistes precies weten waar ze de juiste spullen moeten halen, zij hebben dat netwerk. Het is een heel ander beroep geworden met veel meer verantwoordelijkheid.
Er zijn heel veel schoolverlaters, die voor een habbekrats op die redacties zitten, die allemaal aangetrokken worden door de feestjes en glamourwereld van die bladen en daar doen ze alles voor. Je wilt niet weten hoeveel stageverzoeken die bladen krijgen.
'Waar ik dagelijks mee te maken heb zijn shoppings [productpagina's] waarvoor wij soms 200-300 stuks moeten fotograferen voor het hele komende winterseizoen. Daar worden hier een aantal dagen voor ingeboekt en hetzelfde aantal dagen wordt bij de stylist ingeboekt . Maar die stylist wil echter zo snel mogelijk weg, want die wordt niet per dag betaald maar per productie.
Wat wij merken – en dat is echt veranderd – dat de kwaliteit dan achteruit gaat. Onder druk van die projectprijs.
Ik heb klanten waar we een paar stuks per dag fotograferen en het ziet er perfect uit, maar ik heb ook klanten waar we het tienvoudige doen en dan ziet het er gewoon niet zo mooi uit, dan gaat de kwaliteit achteruit. Dat is niet de schuld van de stylist, dat is de schuld van het systeem waarbij schoolverlaters concurreren met profs.
Je hebt te maken met een enorm aanbod van fotografen en stylistes die voor bijna niets hun naam aan een blad willen verbinden en dan krijg je vanzelf op een gegeven moment dat de kwaliteit teruggaat en dat is wat ik heel jammer vind.
En als ik zie hoe we dat soort dingen vijf jaar geleden deden en hoe wij dat nu doen: de aantallen zijn bijna verdubbeld per dag.
Als wij commercieel geboekt worden, worden wij als fotograaf geboekt en moeten wij het team formeren. Bij redactioneel wordt de stylist geboekt en die formeert het team.' Dat gaat anders.
Rechten
'Stel dat ik voor een magazine allemaal modellen in zomerjurkjes fotografeer. Dat staat er dan in en drie maanden later is het al weer uit de mode. Waarom zou ik me dan in godsnaam druk maken over auteursrechten? Dat geldt voor heel veel mode.
Als je in opdracht van Sanoma werkt – maar dat geldt ook voor heel veel commerciële klanten die we hebben – dan is het: je werkt voor ons, dus dat beeld is ook van ons. Dat is natuurlijk volgens de wet niet zo, maar aan de andere kant wil je ook je relatie met je klanten niet op het spel zetten. Klanten maken daar misbruik van. Het is een lastig ding en je moet maar per geval bekijken hoe je er mee omgaat.
Ik vind wel dat iedereen het zelf moet regelen, ik ben niet voor afspraken maken onderling tussen fotografen. Ik denk dat het auteursrecht uiteindelijk wel gaat veranderen. Ik heb wel het gevoel dat we er in Nederland veel te los mee omgaan. Als bladen in het buitenland een foto aankopen dan krijgen ze ook een factuur van de stylist en van het model en iedereen vind dat normaal. In Nederland is het eigenlijk alleen voor de fotograaf geregeld. We hebben het met food gehad, daar zit een kok bij, iemand die het recept bedenkt, die mensen worden hier in Nederland allemaal vergeten.'
Techniek
'Mensen kunnen nu echt fantastische dingen maken met semiprofessionele camera's, maar waar het omgaat – en dat zeg ik ook altijd tegen de studenten die hier op bezoek komen – is dat de goede fotograaf zich onderscheid, omdat hij kan namaken wat hij in z'n portfolio heeft.
Ik laat mijn klanten een portfolio zien en als die zegt: dit vind ik een mooie sfeer, zo wil ik het ook hebben, dan kan ik dat voor hem maken. Of als hij met een voorbeeld uit een buitenlands blad komt, dan kunnen wij dat ook maken. Dat kan niet als je een camera alleen maar op automaat zet, daarvoor heb je techniek nodig, kennis en ervaring. Dat is wat bij veel beginners ontbreekt. Mensen die een Canon 5D kopen voelen zich al snel een prof omdat de camera professioneel is, maar probeer maar eens een foto uit een tijdschrift na te maken.
En als je dat dan kunt en je hebt ook nog een eigen handschrift of je eigen inbreng, waardoor je het nog net iets mooier kan maken dan die art director verwacht, dan ben je een goede fotograaf. Maar daarvoor moet je gewoon je techniek beheersen. Je maakt als fotograaf zo veel keuzes: camera, lenzen, licht. Je moet weten wat je doet en waarom.'
Vernieuwing
'Ik denk dat er altijd fotografie blijft zoals we nu kennen. Neem de magazines, er zal altijd iets van verstrooiing en amusement blijven en er zullen altijd artikelen zijn waar een foto bij moet. Mode gaat ook altijd door, interieur ook. Heel veel dingen zullen gewoon blijven. De manier waarop je dat laat zien, die zal misschien veranderen.
'Ik ben een aantal klanten kwijt, omdat wij er heel bewust voor gekozen hebben niet met robotcamera's te werken, een pop laten roteren en 32 beelden 's avonds naar India te sturen en dan de volgende ochtend terugkrijgen en dan als filmpje op een website zetten. Dat is geen fotografie meer en wij zijn fotografen. Wij kijken per object hoe we dat het best kunnen fotograferen.
'We hebben nu al vaak wel dat we een video schieten voor klanten – op onze site staan daar voorbeelden van – backstage video's. Als er een mooie shoot is, dan maak je een filmpje en dan kunnen mensen online kijken hoe dat gegaan is.
In Amstelveen hangen nu foto's van ons van viereneenhalve meter groot aan de gevel van een winkel, als dat over een paar jaar moet bewegen, prima. Het zal nog altijd mooi uitgelicht moeten zijn en het zal altijd moeten verkopen.
'Waar we voor moeten oppassen is dat die filmknop niet misbruikt wordt en dat het niet te vanzelfsprekend wordt.
'Film wordt pas anders als je de filmtaal gaat gebruiken. Vaak hebben we dat mensen zeggen: kun je daar niet even een filmpje van maken en dan drukt de fotograaf op die rode knop die er nu opeens is bijgekomen op de body en dan filmt die camera, maar dan maak je nog geen film.
Film is natuurlijk een beeldtaal, dat gaat om de volgorde van beelden, hoe lang staat iets in beeld, wanneer beweeg je, je standpunten. Zo vertel je je verhaal en dat is een heel andere discipline. Heel veel dingen zoals compositie, kadrering en licht: dat komt natuurlijk heel dicht bij elkaar, maar op het moment dat je aan de montagetafel zit dan zie je het verschil. Fotograferen en filmen zal altijd naast elkaar blijven bestaan.
We hebben we een keer een shoot gedaan met een bekende Nederlander voor een blad en toen zes weken later het blad uitkwam werden we gebeld:RTL- boulevard gaat er een item overmaken, jullie zullen toch wel mee gefilmd hebben? Nee sorry, Iris had het met de Hasselblad gemaakt, we hebben niet gefilmd. De reactie: alle camera's kunnen toch filmen, wat zijn jullie nou voor profs? Als dat de tendens wordt, dan gaan we de verkeerde kant op.'
De markt
'Omdat de oplages teruglopen is er minder budget, dus moet er meer in minder tijd. Er worden goedkopere stylistes ingehuurd, die op een gegeven moment ook denken: ik zit hier wel voor heel weinig geld te werken. Dat is niet goed, dat zou doorbroken moeten worden.
'Het is wel zo dat, omdat die oplages teruggaan, ze creatiever worden met hun online activiteiten. Wij deden afgelopen zomer met tijdschrift Fashionista een actie. Je kan dan een fotoshoot winnen en je kunt daarmee het gezicht van Fashionista worden. Dat blad heeft 80.000 volgers op Facebook en mijn fotograaf presenteert zich nu daar op Facebook en al de meisjes die het gezicht van Fashionista willen worden die lezen daar over onze studio en zien daar het werk van onze fotograaf. Dat is iets wat je vijf jaar geleden niet had bedacht. Bladen worden daar steeds creatiever in en doen andere dingen. En er moeten nog steeds foto's bij worden gemaakt.
'Klanten komen bij ons omdat we heel efficiënt werken. Als ze bij ons komen en ze hebben heel veel kledingstukken en dat moet op model gefotografeerd worden én op een pop én er moet een sfeer meegemaakt worden, dan heb ik drie fotografen die dat gelijktijdig kunnen doen. Dat is efficiency, daar kun je het mee winnen. En er zijn niet veel van dat soort klanten.
'Je moet creatief zijn, klantenbinding is heel belangrijk. Je moet veel meer dan voorheen om je opdrachten knokken en overal zit concurrentie. Ik hoor het ook van redacteuren die zeggen: ik heb nog nooit zo veel mails, portfolio's, boekjes toegestuurd gekregen van fotografen als de laatste maanden.
Er komen zo veel fotografen bij; het is kaalslag.
Als je die lijstjes ziet dan staat in de top: stylist, fotograaf of model. Vroeger wilde iedereen stewardess en brandweerman worden, dat is nu fotograaf, stylist en zo. Je wilt echt niet weten hoeveel stageverzoeken we krijgen. De opleidingen zitten allemaal vol. Het is een grote, maar wel een verzadigde, markt geworden.
'Je zal maar beginnend fotograaf zijn nu. Ik merk het ook bij fotografen die hier gewerkt hebben en voor zichzelf zijn begonnen en die zeggen nu: het was toch wel lekker om in vaste dienst te zijn.'