Zelfstandig fotograaf sinds 1994, Erelid Panl.
Foto: Klaas Wijnberg
Zelfkennis. Weet wat je kunt en zet daarop in. Blijf ook een beetje dromen, maar niet te veel.
Suzanne behoorde tot de eerste lichting van de School voor Fotografie en Fotonica die eindexamen deed aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Na haar eindexamen werd ze geselecteerd voor een masterclass van een jaar, geheel gesponsord door Polaroid.
Een snelle start
'De allereerste opdracht kwam via een broodjeszaak in Den Haag, Peppermint. Die hadden vaak kleine exposities, dus ik heb op een dag gevraagd of ik ook een keer wat foto's mocht ophangen. Daar kwam ook altijd iemand lunchen van een uitgeverij en die gaven het blad Pauze uit, een blad dat gratis werd verspreid op middelbare scholen. En hij dacht: dat is leuk, iemand die nog op de academie zit. Zo heb ik mijn eerste opdracht geschoten, een modeserie.
'Toen had ik dus gepubliceerd werk en ben ik langs de bladen gegaan waar ik graag in de toekomst voor wilde werken. Ik dacht: dan hebben ze me vast gezien en als ik dan weer nieuw werk heb, dan heb ik misschien al vast een ingang en dan kom ik er na een tijdje misschien wel tussen. Maar bij Marie Claire en Elle kreeg ik gelijk werk. Dus het was meteen met mijn neus in de boter. Op basis van die ene serie in Pauze en mijn eindexamenwerk.'
Weten wat je wilt en doen wat je leuk vindt
'Ik wist precies wat ik wilde, ik was heel uitgesproken. Ik wilde voor de Elle en de Marie Claire werken en niet Margriet en Libelle en zelfs niet de Viva. Ik zit nu helemaal niet meer in de modewereld, maar toen wel en dan eet, drink en slaap je mode en weet je precies welke stylisten hip en happening zijn en voor de modellen hetzelfde. Ik wist dat als je begint bij de Margriet dan kom je nooit bij de Elle. Het is echt hokjes denken in Nederland.
'Ik was ooit in New York en ben gelijk verliefd geworden op die stad. Ik dacht toen al: hier wil ik een keer wonen. In 1997 ben ik naar New York vertrokken, mede omdat mijn relatie van 7 jaar uit was en ik niets meer te verliezen had. Ik ben eigenlijk een beetje als een kip zonder kop met mijn camera's en onderbroeken – echt één tasje – vertrokken.
'Ik had daar hele grote dromen en grote ambities en bijna geen contacten. Ik kende fotograaf Auke Vleer, die daar al woonde en styliste Ellen Hoste. Dus die wisten welke labs je moest hebben, waar je korting kreeg.
Ik had ik Nederland best wel een vliegende start gemaakt. Dat was heel leuk, maar in New York het ging wel heel snel. Ik werd een jeansfotograaf. Lee jeans, Love jeans, Tripper jeans, Levi's, alle jeansmerken heb ik gedaan. En op een gegeven moment kreeg ik ook niets anders meer. Dus voor mijn gevoel was Nederland al snel een beetje te klein, dat klink pretentieus, maar ik had gewoon hele grote ambities. In NY wilde ik weer opnieuw beginnen, mezelf opnieuw uitvinden en misschien een andere stijl bedenken.
'Ik ben daar toen ook vrij werk gaan maken, een nieuwe liefde tegen het lijf gelopen en ook Dana Lixenberg gaan assisteren.
En toen vroeg een agentschap – dat een visagist vertegenwoordigde waar ik veel mee werkte – of ze mij mochten vertegenwoordigen. Zo kreeg ik weer modeopdrachten, maar nu voor Amerikaanse merken, Banana Republic, Gap. Ik heb voor de Face gewerkt, Arena in London, Interview magazine. Dat was eigenlijk ook weer een vliegende start, maar na een jaar was het helemaal klaar, was de nieuwigheid er denk ik af. Zo voelde het, misschien maakte ik dingen niet waar, ik weet het niet.
'Ik wilde heel graag, ik was eager, ik heb heel hard gewerkt voor alles. Altijd met fotografie bezig en mijn agent was ook echt een agent die me naar feestjes stuurde waar zij me voorstelde aan mensen, echt heel erg veel netwerken. Een tijdje vond ik dat grappig en leuk om te doen, nieuwe mensen ontmoeten.
'Ik heb echt een jaar, anderhalf jaar hartstikke goed werk gemaakt. Maar ik was geen stayer. Er zijn er ook zo veel in Amerika; je moet zo ontzettend goed zijn om daar er een beetje bovenuit te steken, zo uniek zijn in je werk en je talent. Uiteindelijk kan ik, nu ik de 40 gepasseerd ben, wel zeggen dat mijn talent wel redelijk is, maar niet zo uniek dat ik er met kop en schouders bovenuit steek.'
Terug en weer weg
'Tijdens 9/11 vloog ik terug. Daarna kwam een eerste crisis, niet zo erg als die nu is, maar er was toen wel echt een dip in werk.
'Ik was met schulden teruggekomen. Ik moest helemaal opnieuw beginnen. Via vrienden die een restaurant hadden, heb ik toen 'bijgebeund'. Mensen schamen zich daar vaak voor, voor bijbaantjes als je het even niet redt, maar als het moet dan moet het. Ik hou liever niet mijn hand op en ik ga ook niet thuis zitten wachten tot er weer werk komt. Als je 's avonds in de horeca werkt – wat ik toevallig ook leuk vind om te doen – kun je overdag gewoon je andere dingen doen. Dus dat heb ik 3 maanden gedaan om mijn hoofd boven water te houden en toen kwam het werk weer.
'Ik had mijn werk laten zien aan de mensen die ik nog kende, alleen ze kenden mij als modefotograaf en inmiddels was ik van de mode afgestapt en meer portretfotografie gaan doen. Dat werd gelukkig opgepikt.
'Ik ben eerst weer voor de bladen gaan werken en toen was er een bevriende art director, die ging voor een heel grote kledinggigant werken. Zij wilde alles gaan restylen en toen heeft ze mij erbij gehaald en zo ben ik in Zuid Afrika beland, want ze fotografeerden alle collecties in Kaapstad. Ik zat er 3-4 keer per jaar en op een gegeven moment hebben we samen – Marjolein, de art director was inmiddels een goede vriendin geworden – een appartement gehuurd en zijn we een half jaar in Kaapstad gaan zitten en hebben door Namibië en Zuid-Afrika gereisd. Ik had mijn klanten in Nederland laten weten dat ik daar zat, dus daar kwamen ook weer opdrachten uit. In het begin kleine, niet zo heel spannende opdrachten, maar zo heb ik wel een voet tussen de deur gekregen bij een aantal reclamebureaus.'
Contacten leggen, relaties onderhouden
'Ik ga al jaren niet meer met mijn map langs. In het begin was dat wel de manier om je hoofd te laten zien, om een persoonlijke klik met iemand te maken.
Ik stuur nu mailings en heb mijn website. Mijn agent gaat nog wel langs met boeken of de iPad. Je bent echt snel uit beeld bij mensen. Ik ben er nu even uit geweest omdat ik een zoon heb gekregen en die is nu één jaar. Superleuk, maar ik had even geen zin in werken. Maar als je er dan weer een mailing uit knalt dan komt er altijd wat op terug.
'Ik ben nu weer flink aan het werk. En eigenlijk ben ik aangenaam verrast hoe het doorloopt. Het zijn bladen die weer bij mij terug zijn. Ik heb veel voor Red en Elle gefotografeerd en naar aanleiding daarvan heb ik weer een commerciële klus gekregen van een art director die inmiddels zijn eigen bureau is gestart en een hele grote supermarkt als klant heeft. Daar heb ik een hele beeldbank voor gefotografeerd. Vooral omdat ik toevallig een serie had geschoten van werkende vrouwen en kinderen: hoe ze dat combineren, veel thuis gefotografeerd, een beetje lifestyle-achtig. Bij mij zit er altijd nog een beetje modisch sausje overheen en dat paste heel goed bij die klus voor die supermarkt. Met die man hou ik al jaren contact. Ik stuur hem ieder half jaar een mailtje om te vragen hoe het met hem gaat en te laten zien waar ik mee bezig ben; niet zo'n blikkerig briefje, maar echt en oprecht. En dat doet hij bij mij ook. En ineens had hij iets voor me. Dat is zo'n klus waar je een half jaar van kan leven. En dat is ideaal nu ik moeder ben, want dan kan ik weer wat relaxter aan doen.'
Redactioneel en commercieel, het verschil
'Voor de Elle ga ik altijd op stap met een journalist en gelukkig heb ik met haar een goede klik. Het is vaak een soort straatachtige fotografie: mensen die we zelf spotten. Maar vaak word ik voor portret in mijn eentje op pad gestuurd, soms met een visagist of een stylist, maar niemand die zegt hoe je het beeld moet maken. En dat is het grote verschil met een commerciële klus, daar kijkt een art director mee. Dat was ook zo met de supermarkt foto's. Christian – de art director – zat me in het begin echt in mijn nek te hijgen. Maar het werkt bij mij, net als bij een strenge leraar op school, die wel iets in je zag maar ook zag dat je een schop onder je kont moest hebben. Dat kan een art director ook bij je doen. Het moet natuurlijk niet te ver gaan, maar als je een goede hebt dan weet hij je zo te pushen dat je het op een gegeven moment opeens te pakken hebt, dat beeld dat hij zoekt en wat ie kennelijk ook in je werk heeft gezien. Zo'n samenwerking is echt lekker. Dat maakt ook waarom ik een goede fotograaf ben om in opdracht te werken. Ik ben geen kunstfotograaf, ik ben geen conceptuele fotograaf; ik hou heel erg van die samenwerking, die maakt dat ik beter word. Dat heb ik ook met mijn vrij werk. Al mijn vrije werk projecten zijn samenwerkingen met iemand waarmee ik een klik heb, waardoor je er meer uit haalt dan alleen een mooi plaatje.'
De agent
'Ik vind het fijn om niet altijd zelf over geld te hoeven praten; mijn agent (100%halal) onderhandelt voor mij. Met grote opdrachten is het fijn dat zij er als buffer tussen zitten voor al die telefoontjes.
'Ik doe heel veel fotografie met een grote cast, veel kinderen, heel veel typetjes. Ik selecteer wel zelf, maar ik hoef dan niet te bakkeleien met de klant over dat ene jongetje met die sproeten, want dat vecht mijn agent voor mij uit. Waardoor je ook op de set staat zonder smet van: 'oh, dat is die zeikerd'. Het is mijn producer die zeikt, en ik ben gewoon die leuke, creatieve fotograaf waarvan ze niet weten dat die haar poot heeft stijf gehouden voor die rooie met die sproeten.
'Ik vind mijn agentschap erg prettig, vooral omdat we meerdere momenten in het jaar nemen om te evalueren waar ik sta en waar ik naar toe wil. Ze vinden het ook heel belangrijk dat je aan eigen projecten werkt. Als ik dat een tijdje niet doe dan gaan zij daar over zeuren: 'waar ben je mee bezig' en, 'je moet wel weer wat gaan doen'. En ook de creatieve input is belangrijk. De samenstelling van je portfolio bijvoorbeeld, waar klanten wel goed op reageren en waar niet op, de volgorde. Die ruggespraak is heel belangrijk voor mij.
'Ik doe echter ook heel veel zelf. Vooral het redactionele doe ik zelf. Het contact met een redactie is gemakkelijker om zelf te doen. Ik heb de afgelopen 18 jaar heel vaak fases gehad dat ik het in mijn eentje deed, dus ik zit er wel boven op. Ik leun niet achterover en wacht tot mijn agent alles heeft geregeld of werk binnen haalt. Zo is het helemaal niet. Het meeste werk komt nog steeds via mijn eigen contacten binnen, 75% van mij en 25% via hun. Maar dat is ook logisch, want ik zit al veel langer in de business dan zij. Ik vind het allemaal leuke mensen, een leuke club om bij te zijn, ik voel me er thuis.'
Over toegepaste fotografie, kansen, toekomst
'Toegepast is geen vies woord in mijn vocabulaire, helemaal niet. Ik weet dat er veel fotografen zijn die zeggen: ik maak ook vrij werk. Dat doe ik ook wel, maar ik maak vrij werk omdat ik het leuk vind om te doen, en omdat ik weet dat ik nieuwe dingen nodig heb in mijn portfolio. Dat genereert weer nieuw werk. Er is veel opdrachtwerk dat leuk is om te doen, maar waar ik niet mijn hele website mee wil vullen. Het moet een combinatie zijn van redactioneel, commercieel en vrij werk.
'Ik ben vreselijk slecht met het bijhouden van mijn website. Dat schiet er altijd bij in. Mijn site is nog een beetje uit de vorige eeuw. Maar dat kost tijd en als moeder moet ik nu alles heel strak plannen; daar moet ik nog wel een beetje aan wennen aan dat strakke plannen. Discipline. Dat ik ook echt alle nieuwe media up te date hou en iets meer met sociale media ga doen.
'Ik heb wel over video nagedacht. Maar het is nog niet zo erg mijn ding. Portret is nog steeds heel leuk. Dat ongegeneerd staren naar mensen, dat vind ik leuk. En nieuwe mensen ontmoeten, vaak in een korte tijd en daar toch iets mee krijgen, iets dat je terugziet in de foto.
'Er zit niemand op je te wachten. Fotografie moet echt een passie zijn, je moet het heel graag willen. Er is heel weinig geld voor fotografie, dus als je er je beroep van wilt maken dan moet het wel je passie zijn. Je moet ook veel breder inzetten en meer opdrachtgevers hebben dan vroeger.
'Het moet je ook gegund worden. Ik denk dat mijn persoonlijkheid mijn stijl en mijn handschrift maakt. Daarom ligt portret mij ook goed. Ik ben iemand die mensen op hun gemak stelt en snel dichtbij kan komen. Mijn persoonlijkheid maakt mijn foto's uniek en daarnaast misschien mijn kijk op dingen. Ik hou heel erg van een soort heldere, klare lijnen, redelijk klassieke fotografie. Ben niet zo van Photoshoppen. Het is vrij straight. Het lijkt vaak makkelijker dan het is. Maar dat doe ik bewust, daar bouw ik aan op de set.
'Ik zie de toekomst best wel positief. Ik heb een kind gekregen, er even uit geweest en er toch weer in ben gestapt. Er is nog steeds oog voor wat mijn fotografie kennelijk uniek maakt ten opzichte van anderen. En waarschijnlijk is het ook het werken met mij. Ik denk dat het een combinatie is van factoren.
Er zijn heel veel fotografen, goede fotografen, maar ik denk dat fotograferen meer is dan alleen maar een mooie foto maken. Het gaat er ook om hoe prettig het is om met je te werken, in hoeverre je bereid bent om even verder te gaan dan je voor je dagprijs eigenlijk zou moeten doen en meedenken als daar ruimte voor is. Het is dat hele plaatje.
'Ik ontken niet dat het moeilijker is, maar ik heb in het verleden ook wel gênant veel geld verdient aan sommige dingen. Hartstikke fijn, ik heb er een huis van kunnen kopen. Ik klaag ook niet, maar de fotografie is gewoon veranderd. Er is iets veranderd door het digitale tijdperk. Dat laagdrempelige maakt dat je minder uniek bent, dus je moet jezelf uniek maken door – natuurlijk – je fotografie, maar ook door de andere dingen erom heen.
'Ik haal mijn neus niet op voor kleinere opdrachten. Het blijft toch het leukste dat je kunt doen?
Als ik mijn fototas omhang en 'doei' zeg tegen thuis: heerlijk!'