Geboren in 1950, creatief directeur van Hemels Customer Media sinds 2001.
'Je hebt als fotograaf meer bagage nodig dan alleen maar die camera.'
Na zijn studie Nederlands werkte Rupert van Woerkom in de reclame als copywriter. Hij schreef jarenlang voor radio en televisie (o.a. Sesamstraat). Bladenmaken leerde hij de VNU. In 2001 kreeg hij voor zijn redactionele oeuvre de meest prestigieuze prijs in tijdschriftenland, de Mercur d'Or.
Nu is Van Woerkom al weer meer dan tien jaar actief in de wereld van de bedrijfsjournalistiek (relatiemedia, sponsored magazines, owned media).
'Vroeger maakte ik alleen maar tijdschriften, nu maak ik redactionele content. Dat is een gigantisch groot verschil, want dat betekent feitelijk dat we middelenvrij opereren. Bij tijdschriften werk je aan het merk, nu werk ik voor het merk.
Het is niet meer belangrijk hoe je het verpakt, als het maar komt waar het moet komen. Vroeger dacht men vooral in print en nu denkt men in communicatie, althans de boodschap wordt nu verpakt in communicatie en voorheen werd hij gewoon verpakt in een blad.
'Mensen verschillen. De één wil de boodschap in blog vorm, de ander in e-zine vorm, de derde wil het alleen nog maar via een appje tot zich nemen, de vierde alleen maar online en de vijfde juist in print. En elk middel heeft zijn eigen beleving. Waarbij je digitaal toch erg als een instrumentaal informatiedrager moet zien en print vooral als een beleving.
'Wat is nu het verschil met vroeger?
Eigenlijk is er geen verschil, want je bent maar met één ding bezig, namelijk het verleiden van de ontvanger.
Het grote voordeel van een [publieks]tijdschrift is dat men heel bewust voor een tijdschrift kiest en niet voor een gratis medium namens een merk. We maken alles: apps, e-zines, maar ook tijdschriften. Meestal nog tijdschriften, waarbij gezegd moet worden dat de ontvanger niet in eerste instantie bewust voor ons product heeft gekozen. Maar de ontvanger is veelal wel een fan of een supporter van dat merk.'
Betrouwbaarheid, integriteit
'Ik kom uit de tijdschriftjournalistiek en ik durf te stellen dat men in de tijdschriftjournalistiek veel meer boter op zijn hoofd heeft dan in de bedrijfsjournalistiek.
'In de bedrijfsjournalistiek kun je je absoluut geen enkele fout veroorloven. Wij kunnen ons niet permitteren om in ruil voor een leuk reisje, iets leuks te schrijven. Dat kun je nooit namens je klant doen. Dus is het eigenlijk een veel integerder vorm van journalistiek dan de tijdschriftjournalistiek.
'In de bedrijfsjournalistiek mag best kritisch worden geschreven, alleen je maakt media voor merksupporters, dus moet het wel positief worden ervaren. Het is een vak dat heeft te maken met het verleiden van de ontvanger. En eigenlijk is dat heel consumptief.'
Beperkingen
'Als ik kijk hoeveel tijdschriften er nu vanuit een format worden gemaakt, dan durf ik te stellen dat er zowel bij de publiekstijdschriften als bij ons kaders zijn waar binnen fotografen moeten werken.
'Door stylistes worden steeds vaker moodboards meegenomen om tegen fotografen te zeggen: zo moet het er ongeveer uitzien. Wat wij doen is daarbij vergeleken nog heilig. Maar aan de andere kant liggen de eisen bij de publiekstijdschriften voor fotografen hoger dan in de content marketing industrie – de gesponsorde media dus – waar ik in zit.
'Als we generalisten dan is er bij de bedrijfsbladen minder ruimte voor vernieuwing, maar ook bij de publiekstijdschriften zie ik eerlijk gezegd weinig vernieuwing en verrassing. De tijden van de Avenue, van vroeger, die zijn voorbij. Ik ken weinig intrigerende -op fotografie geënte – tijdschriften in Nederland. Met uitzondering van Linda. Dat is nog steeds het beste voorbeeld. Wat ik geweldig vind aan Linda is dat het niveau hoog wordt gehouden en dat de consument dat ook herkent. Dat vind ik heel bijzonder, want vaak zie je wel enorm goed bedoelde pogingen, maar die door consumenten dan niet in dank worden afgenomen.'
Geld verdienen
'Ik vind fotografie een slecht betaald vak. Fotograferen kan iedereen, maar goed kijken kan echt niet iedereen. Het is en blijft een vak.
'Je ziet het ook direct als er slechte fotografen bezig zijn geweest, maar op het moment dat je foto's intrigerend vindt – interessant of spannend, als ze je wat doen en als ze je raken – dan kun je ervan uitgaan dat er ook een betere fotograaf achter staat. En dat heeft natuurlijk alles te maken met kijken.
'De techniek van het fotograferen, daar hoeven we weinig meer over te zeggen. Ik vind die techniek zelfs te goed. Het is allemaal te gelikt, te goed, te technisch, het is te perfect. Ik geloof juist in die imperfectie van weleer. Die foto's waren juist zo intrigerend omdat er zoveel overbleef voor de kijker, voor de ontvanger, om zelf verder in te vullen. Omdat die invuloefening nu zo perfect is, laten we aan de ontvanger niets meer over. Dat is wat ik zo tegen heb op de hedendaagse manier van fotograferen.
'In eerste instantie zeg ik dan ook: leve de kunst van het weglaten. Less is more. Behalve als het om de betaling gaat natuurlijk. Ik denk overigens dat als je iets wilt worden, omdat de verdiensten zo goed zijn, het niets wordt. Never, met niks niet. Het moet je passie hebben en dan gaat het vanzelf of niet.'
Tussen de ogen
'Wat is een spannende foto? Dat is op zich niks. Een spannende foto is een foto, die ik spannend vind. Natuurlijk zijn er een aantal wetten waaraan die moet voldoen, maar het gaat uiteindelijk maar om één ding: komt die wel of niet tussen mijn ogen terecht. En als dat niet gebeurd, dan is het nog geen slechte foto, alleen voor jou is het dan een slechte foto.
'Het beeld zelf is nooit af. Het is pas af op het moment dat jij het afmaakt, als ontvanger. Dan wordt het beeld echt intrigerend en dan gebeurt er wat, dan maakt een foto bijzonder.'
'Als je ziet wat amateurs doen, die grossieren in one-shots. Er zijn geweldige foto's gemaakt door mensen, die maar één goede foto hebben gemaakt. Maar vraag ze eens om een reportage, dat is iets heel anders. Dan merk je dat mensen, die series kunnen maken – en blijvend een hoog niveau bereiken – de echte fotografen zijn. Ze kijken op een andere manier en ondergaan de dingen anders dan de amateur. Een amateur heeft mazzel, dat zijn mazzelkiekjes.'
Foto's kiezen
'Fotograferen is de kunst van het weglaten waardoor je iets zelf moet gaan invullen. Dat vind ik het mooiste van fotografie, maar niet alleen van fotografie, dat geldt voor alle kunstvormen. Daarom is voor mij fotografie een kunstvorm.'
'Een goede foto is niks en tegelijkertijd ook alles. Het trieste is dat de fotograaf niet de enige is die kiest. Het is zeker waar dat fotografen niet altijd de goede keuzes maken, maar dat komt omdat de fotograaf een bepaalde emotie niet kan uitschakelen, namelijk de emotie van het moment [van maken]. Hij heeft een uur lang ergens op zitten wachten, dus dat is de foto. En die ene foto die zo maar uit de losse hand is geschoten, dat kan nooit iets zijn. Maar de andere partij, de opdrachtgever, die ziet beide situaties niet en maakt een ander keuze.
'Er zijn verschillende fotografen voor verschillende opdrachten. Je hebt fotografen die slecht met mensen kunnen werken. Op het moment dat je een Raad van Bestuur moet laten fotograferen door iemand die niet weet hoe je daar mee om moet gaan, dan kan het zo maar gebeuren dat het geen goede foto oplevert.
Ik geloof dat de connectie tussen fotograaf en het levend onderwerp zodanig moet zijn dat de fotograaf veel meer een regisseur kan zijn. Want als ie dat niet kan zijn, dan blijft het bij registratie en dan kan ik iedereen sturen.
'Hij kan er ongeschoren en in een t-shirt naar toe, omdat ik denk dan de meeste opdrachtgevers snappen dat het creatieven zijn. Maar je moet kunnen connecten, een bepaalde vorm van respect kunnen afdwingen, op wat voor manier dan ook. Als dat lukt dan denk ik dat die fotograaf ook meer gedaan krijgt en daar gaat het uiteindelijk om.'
Afspraken maken
'Ik ben geen boekhouder, maar ik vind dat als je een afspraak maakt met een fotograaf dan dient hij zich daar aan te houden. 'Ik vind dat communicatie tussen de opdrachtgever en de fotograaf heel erg belangrijk is, omdat de opdrachtgever dan nooit voor rare verrassingen komt te staan en andersom dat de fotograaf ook weet waar hij aan toe is.
'Als er een tijdgewricht is waarin communiceren gemakkelijk kan, dan is het wel nu. Wij krijgen nu zelfs vanuit de set al beeld opgestuurd. Geen kwestie van onzekerheid bij de fotograaf, maar een manier om ons erbij te betrekken. De relatie met een fotograaf moet dusdanig zijn dat er vertrouwdheid is en betrouwbaarheid is. Dat je weet waar je aan toe bent met iemand en dat je weet dat ie altijd de problemen ter plekke op lost. Dan wil je ook graag met mensen blijven werken.
'Je hebt als fotograaf meer bagage nodig dan alleen maar die camera.'
Fotografen kiezen
'Je moet nu een website hebben. Als je geen website hebt dan kun je eigenlijk geen professionele fotograaf zijn, zo wordt er gedacht.
'Toch is het zo dat wij steeds meer mensen ontvangen. Want we hebben dan wel foto's gezien, maar we willen ook de man of vrouw zien achter die foto's. Omdat we dat een betrouwbaarder gevoel vinden geven. Iedereen kan van alles op een website zetten.
'Maar de eerst filter blijft de website. Publicaties zijn ook belangrijk. Maar dat is stiekem ook een beertje gemak[zucht]. Als de Vogue al heeft gekozen voor een fotograaf dan komt die wat makkelijker bij mij binnen.
'Aan de andere kant vind ik het werken met beginnende fotografen veel leuker, omdat ze harder lopen, zin hebben, de passie is er nog en de lol nog om er iets heel bijzonders van te maken. Het tijdsgewricht is nu weer zo dat de oudere fotografen ook weer een beetje terugkomen. Die hebben door dat als ze nog een beetje mee willen tellen, ze ook eens een beetje moeten bewegen, in plaats van op hun lauweren gaan rusten. Want dan kunnen ze lekker blijven rusten, dan komt er echt geen werk meer binnen.
'Fotografen die naast hun schoenen gaan lopen hebben echt een probleem. Nu meer dan vroeger. Het is echt andere koek.' Je bent zo goed als je laatste werk, sterker: je bent zo goed als je eerstvolgende werk. 'Ik heb het idee – en dat is wel het trieste van deze tijd – dat de fotograaf niet meer de ster is, die hij vroeger was.'
Je kunt wel zeggen: ik heb ooit gewerkt voor die en die, maar ja, onder welke omstandigheden? Ik weet zelf ook niet meer of ik zo goed zou kunnen zijn in wat ik vroeger deed. Dat is niet vanzelfsprekend, want alles verandert en je verandert zelf ook. Ik heb wel veel ervaring opgedaan en die kan ik gebruiken, maar ik moet niet gaan denken: als ze niet meer weten wie ik ben, dan hoef ik ze niet. Zo werkt het niet.
Fout!
'De grootste fout die fotografen maken is dat ze denken dat ze het kunnen, dat ze op hun routine kunnen teren: we worden gevraagd dus kunnen we het. Echt een groot probleem: dat ze denken dat ze er al zijn. Maar je bent er nooit. Ik geloof in nederigheid.
'Je moet wel in jezelf vertrouwen, want anders wordt het ook niets. Je wordt gevraagd, dus men verwacht van jou dat je het kunt, maar dan moet je wel laten zien dat je het kan en niet denken: ze verwachten dat ik het kan en dat klopt, want ik heb het al duizend keer gedaan.
'Er zijn geen mindere opdrachten. Als je dat vindt, zeg er dan gewoon geen ja tegen. Ik heb weleens mensen gehad die zeiden: ik durf dat niet aan, dat kan ik niet. Dat wekt vertrouwen. Ik geloof heel erg in het opbouwen van een relatie tussen fotograaf en opdrachtgever, dat er iets ontstaat dat meer is dan een foto maken op afroep. Als de relatie goed is, dan kunnen fotografen ook mee denken met de conceptuele ontwikkelingen van de drager waar ze voor werken. Dat vind ik interessant en dat zou veel vaker moeten gebeuren.
'Dat het te weinig gebeurt is in de eerste plaats de schuld van de opdrachtgevers. Angst voor de economische ontwikkelingen en: schoenmaker [fotograaf] blijf bij je leest en bemoei je niet met dingen waar je geen verstand van dient te hebben. De fotograaf wordt door veel opdrachtgevers tegenwoordig gezien als inwisselbaar, dertien in een dozijn.
'Fotografen hebben een grote fout gemaakt door daar teveel aan toe te geven: ik wordt gevraagd als fotograaf, ik doe mijn klus, klaar. Een fotograaf zou wat meer tijd moeten besteden aan de klant relatie. Voor de fotograaf komt er dan meer werk uit, maar ook meer lol, geluk en plezier.'